Rivaldo: Nghệ nhân với khuôn mặt đầy khắc khổ

Rivaldo luôn được nhớ đến nhờ tài năng, độ quái kiệt, vô số khoảnh khắc thiên tài và tất nhiên là những pha ăn vạ đầy tinh quái của mình.

Ngày 19/4/1972 Rivaldo ra đời trong một khu ổ chuột ở thành phố Recife, Pernambuco, Brazil và những ngày tháng ấu thơ của thiên tài bóng đá Brazil gắn liền với sự cơ cực, buồn tủi và nhọc nhằn. Rivaldo lớn lên với đôi chân vòng kiềng, mỗi khi đứng thẳng sẽ tạo ra một cái khe ở giữa trông kỳ cục cùng với tình trạng suy dinh dưỡng khiến cậu bé rụng rất nhiều răng. Ông trời đã bù đắp lại khi ban cho ông một tài năng bóng đá thiên phú và mà sau này, dù ở Nam Mỹ hay châu Âu, mỗi nơi mà Rivaldo đặt chân đến đều có ở đó sự cuồng nhiệt, sự sôi động và mỹ miều.

Sáng bán đồ lưu niệm phụ gia đình, tối đá bóng cùng chúng bạn, cứ thế ước mơ của cậu bé Rivaldo lớn dần theo năm tháng. Thế nhưng sự nghiệp của anh có thể đã không trở nên vĩ đại nếu như không có một sự kiện khủng khiếp xảy ra: cha Rivaldo, người luôn muốn anh trở thành cầu thủ chuyên nghiệp, sớm qua đời vì tai nạn ô tô. Cú sốc ấy tưởng chừng như đã đánh gục được Rivaldo khi anh bỏ mặc trái bóng trong một tháng trời, nhưng cuối cùng anh vẫn quyết tâm đứng dậy nhờ lời khuyên của mẹ: “Con không thể từ bỏ được. Con phải biến giấc mơ của cha thành hiện thực.”

Chàng thiếu niên 17 tuổi Rivaldo giờ đây trở nên cô đơn và anh quyết định biến đau thương thành sức mạnh, mạnh dạn ra đi hết câu lạc bộ này đến câu lạc bộ khác để đi tìm sự khẳng định. Từ Santa Cruz, Rivaldo đến Mogi Mirim, rồi thi đấu dưới dạng cho mượn ở Corinthians, sau đó gia nhập Palmeiras năm 1994. Ở Palmeiras, Rivaldo ra sân 30 trân, ghi được 14 bàn và anh được tờ Placar Magazine vinh danh là tiền đạo xuất sắc nhất mùa giải.

Cánh cửa đến Châu Âu mở ra và anh đã chọn gia nhập Derpotivo ở La Liga, khi đó vẫn là một thế lực của bóng đá Tây Ban Nha.  Trong suốt mùa giải 1996/97, Rivaldo ra sân 41 trân, ghi được 21 bàn, đứng vào top 4 những cầu thủ ghi bàn nhiều nhất La Liga, góp công rất lớn giúp Deportivo cán đích ở vị trí thứ 3 chung cuộc.  Chỉ sau một mùa bóng (1996/97), với giá chuyển nhượng 26 triệu USD, anh chuyển sang thi đấu cho FC Barcelona và có những tháng ngày đẹp nhất trong sự nghiệp. Tại CLB mới, anh là ngôi sao sáng nhất bên cạnh Luis Figo.

Rivaldo là con người thầm lặng, anh ngại xuất hiện trên các phương tiện thông tin đại chúng, không có tính cách của típ cầu thủ Braxin điển hình được mọi người coi là thần tượng. Nhưng trên sân cỏ thì anh lại làm được những điều kỳ diệu. Anh có những cú sút xa tuyệt vời. Anh cũng nổi tiếng vì những động tác lừa bóng, những pha làm bàn bằng động tác tâng bóng qua đầu thủ môn đối phương, những cú ngả người móc bóng. Anh đặc biệt mê hoặc người xem ở khả năng dẫn bóng qua người với cái chân trái ma thuật. Anh chơi khá đa năng trên hàng công khi vừa có thể đá cánh, vừa đá hộ công và có thể thi đấu như một tiền đạo lùi.

Hai năm liên tiếp, anh đều là chân sút số một của Los Blaugrana và góp công lớn đưa 2 chức VĐQG về phòng trưng bày tại Nou Camp. Các cule nín thở dõi theo dáng chạy lòng khòng của anh, khi anh tả xung hữu đột giữa vòng vây của các hậu vệ. Những pha đi bóng của Rivaldo hiếm khi đi theo đường thẳng bởi anh sở hữu một đôi chân vòng kiềng đặc biệt, cũng có lẽ bởi thế mà những pha dứt điểm theo kiểu “xe đạp chổng ngược” được anh thực hiện một cách khoan thai và dễ dàng. Năm 1999,anh một lần nữa về nhì trong cuộc đua tới danh hiệu Vua phá lưới với 24 bàn thắng, nhưng lần này khác biệt hơn rất nhiều khi Rivaldo được FIFA bình chọn là Cầu thủ xuất sắc nhất năm và nhận được danh hiệu Quả bóng Vàng châu Âu.

Giai đoạn của Rivaldo là thời điểm Barca mông lung trong chuyển nhượng, mất phương hướng trong đường lối phát triển (họ mua lại nửa đội hình Ajax với tiêu chí “Ajax vĩ đại”, nhưng không thành công). Hai danh hiệu La Liga liên tiếp 1998 và 1999 là không đủ cho những tổn thương mà CLB phải gánh chịu trong vị thế của kẻ xếp dưới đại kình địch Real Madrid. Khi ấy, Barca chỉ đẹp nhất là trong các bàn thắng của Rivaldo.Trận cầu gặp Valencia tại vòng cuối La Liga mùa giải 2000-2001 là minh chứng rõ nét nhất. Đấy chỉ là trận đấu tranh chiếc vé cuối cùng để dự Champions League mùa sau, nhưng cú hat-trick của Rivaldo lại là bất tử. Bàn thắng ở phút 90 sau một pha ngả bàn đèn tuyệt đẹp ấn định tỷ số 3-2 cho Barcelona được phát đi hàng trăm lần trong ngày hôm ấy, trở thành bộ mặt quảng cáo của La Liga, khiến Nou Camp bị vỡ sân khi các cổ động viên tràn xuống ăn mừng sau khi trọng tài nổi hồi còi kết thúc. Barca là một CLB sở hữu những bàn thắng kỳ lạ.

Một phóng viên của tờ The Guardian nói rằng: “Trong những năm trở lại đây, Rivaldo là một cầu thủ mà không ai có thể ngăn cản. Bàn thắng đó (cú xe đạp chổng ngược) quả thật là một điều gì đó quá xuất sắc nhưng chính bối cảnh trận đấu khiến Rivaldo trở thành huyền thoại. Có lẽ chỉ mới 18 tháng 17 ngày, cuốn sách giáo khoa về cú hat-trick đẹp nhất thế kỷ 21 đã được viết xong”.

Nhưng trớ trêu thay, chính vào thời điểm Rivaldo thăng hoa nhất cũng là lúc anh đối mặt với những trắc trở trong sự nghiệp. Anh mâu thuẫn công khai với HLV Louis Van Gaal vì không muốn bị đẩy ra cánh trái, để rồi phải khăn gói sang AC Milan khi “tulip thép” trở lại Nou Camp vào năm 2002. Ở Milan, Rivaldo vẫn có được những vinh quang, thậm chí là cả cúp bạc Champions League danh giá, nhưng đôi chân ma thuật của anh đã mãi mãi ở lại Catalunya rồi. Không ai biết vì sao Rivaldo sa sút nhanh đến thế, anh lưu lạc từ Olympiacos, AEK Athens cho tới Sao Paolo và cuối cùng trở về Mogi Mirim, đội bóng anh đã từng khởi nghiệp. Anh tiếp tục phiêu lưu, chơi bóng cho đến năm 43 tuổi mới chấp nhận dừng lại.

Thành công lớn trong màu áo Barca, là ngôi sao lớn hàng đầu Châu Âu, ấy vậy Rivaldo lại như người vô hình trong mắt người Brazil. Rivaldo hơn Ronaldo 5 tuổi, nhưng vì nổi lên chậm hơn khá nhiều so với Rô “béo” nên nhiều người đã coi hai siêu sao này cùng thế hệ. Khi so sánh họ, rất nhiều người sẽ đặt Ronaldo ở trên Rivaldo. Quả là về mặt thành tích, Rivaldo không thể bì với Ronaldo. Tuy nhiên, không vì thế mà những người yêu bóng đá và các fan của Brazil xem Rivaldo chỉ là cái bóng mờ bên cạnh vầng hào quang Ronaldo.

Số phận đặt Rivaldo ở cùng thời và bị lu mờ bởi Ronaldo. Chán ngán cực điểm vì Brazil phải chật vật lắm mới giành được chiến thắng 1-0 trước Colombia vào phút cuối cùng, trong trận đấu ở vòng loại World Cup (tháng 11/2000), Rivaldo đe dọa rời bỏ đội tuyển quốc gia: “Tôi đã trải qua nhiều chuyện trong sự nghiệp của mình, nhưng thế này thì quá lắm”

Ronaldo vô địch World Cup 1994, khi anh mới 17 tuổi. Song ở giải đó anh không ra sân dù chỉ một giây, tức coi như không có đóng góp gì. Đỉnh cao của Ronaldo là World Cup 1998 và 2002, khi Brazil 1 lần vô địch 1 lần hạng Nhì. Ronaldo là cái tên được nhắc đến nhiều nhất của Selecao ở 2 giải đó, nhưng Rivaldo mới là cầu thủ Brazil xuất sắc nhất ở cả hai kỳ World Cup kể trên, theo bình chọn chính thức của FIFA ở France’ 98 và của HLV tuyển Brazil – Luiz Felipe Scolari năm 2002.

Rivaldo chẳng bao giờ mất lòng tin vào bản thân. Bên cạnh đó, niềm tin của HLV Luiz Felipe Scolari cũng là nguồn động viên to lớn đối với anh. “Scolari rất tin tưởng tôi”, anh nói. “Thiên hạ cứ liên tục chê bai, nói là lẽ ra không nên đưa tôi vào đội tuyển. Nhưng chính ông đã bảo tôi rằng tôi sẽ có mặt trong đội, với một chỗ đứng vững chắc, và đừng nên sợ gì những lời chỉ trích. Thật tuyệt vời khi được HLV tin tưởng. Scolari đã mang lại cho tôi niềm tin vào chính mình”.

Khi Ronaldo còn vật lộn với chấn thương, sự toả sáng kịp thời của Rivaldo là động lực giúp Brazil đi đến vòng chung kết World Cup 2002 sau bao nhiêu trục trặc. Và tại vòng chung kết trên đất Nhật – Hàn, với năm bàn thắng qua năm trận đầu tiên, Rivaldo dọn đường cho Brazil đi tới Cup vàng, như chính cái cách anh khiến Oliver Kahn phải ói bóng ra cho Ronaldo ập vào sút bồi ở trận chung kết với Đức.

Rivaldo coi như chỉ ở đỉnh cao của túc cầu giáo trong vòng 5 năm (từ 1998 – 2002), nhưng đó thật sự là “tuy ngắn nhưng cực chất”. Không còn Rivaldo, Brazil “te tua” ở World Cup 2006 (còn Ronaldo và cái gọi là “bộ tứ huyền ảo”) cũng như ở World Cup 2010.

Selecao đã 5 lần vô địch World Cup, có vô số nhà vô địch thế giới và không ít huyền thoại. Nhưng theo nhiều nhà chuyên môn, ngay cả những cái tên lừng danh như Bebeto hay Jairzinho cũng không đặc sắc bằng Rivaldo.

Danh hiệu chỉ là một phần trong tiêu chuẩn đánh giá một ngôi sao Brazil được yêu thích. Không phải Roberto Carlos hay Sinisa Mihajlovic, Rivaldo mới là cầu thủ đá phạt xuất sắc nhất trong thế hệ của mình. Anh có thể làm nên tuyệt phẩm, đưa trái bóng đến mọi điểm của khung thành mà không cần đà, không cần ngắm nhiều. Trước Cristiano Ronaldo và Lionel Messi, Rivaldo chính là dạng tiền vệ ghi bàn giỏi như tiền đạo, vượt hẳn những “cầu thủ thế hệ 1972” từng giành Quả bóng vàng (như Nedved, Figo, Zidane). Trong trí nhớ của nhiều người thuộc thế hệ 8x và đầu 9x, Rivaldo là hiện thân của sự hoàn mỹ, một siêu tiền đạo có cặp chân vòng kiềng thông thạo mọi kỹ thuật trong bóng đá. Chính Rivaldo, anh là người sáng tạo ra và đóng góp thêm vào cuốn bách khoa toàn thư bóng đá bằng những điều phi thường mà chỉ có Rivaldo làm được.