Zico: Người tạo ra những “chiếc lá vàng rơi”

Zico luôn được biết đến như một trong những tài năng lớn nhất mà bóng đá Brazil từng sản sinh và được ví von như là “Pele trắng” của xứ sở Samba.

Zico sinh ngày 3/3/1953, xuất thân từ một gia đình nghèo khó ở vùng ngoại ô Quintino, Rio de Janeiro. Cũng giống như nhiều thanh niên Brazil khác, ông chơi bóng như một thú tiêu khiển hàng ngày và đêm về lại mơ sẽ trở thành một cầu thủ chuyên nghiệp. Khi còn tuổi thiếu niên, Zico đã lọt vào mắt của một phát thanh viên đài phát thanh, Celso Garcia – người đã đưa Zico đến chơi thử cho CLB Flamengo, và Zico dần dần trở thành một trong những cầu thủ được ngưỡng mộ nhất trong lịch sử bóng đá.

Khi còn là một cậu bé, những người ở Quintino nơi ông lớn lên đều gọi Zico là Galinho. Vóc dáng nhỏ thó, đôi chân nhanh nhẹn cùng mái tóc lởm chởm kiểu Mohawk, ông như một chú gà bất trị và không ai có thể tóm được sau mỗi lần gây ra tai họa. Ngoài ra, còn vì Zico sở trường là chén thịt gà. Từng bị coi là không thích hợp để chơi bóng bởi gầy như cây sậy, bà mẹ Zico đã tích cực vỗ béo cho ông bằng những con gà nuôi trong chuồng vốn để tăng gia.

Bẩm sinh Zico không mạnh mẽ về thể chất. Nhưng sự kết hợp giữa ý chí quyết tâm, tính kỷ luật cùng với một chương trình rèn luyện phát triển cơ bắp và thể hình khắc nghiệt và chế độ ăn kiêng đặc biệt dưới sự hướng dẫn của chuyên gia thể lực Jose Roberto Francalacci đã giúp anh cải thiện đáng kể về thể hình và thể lực. Điều này sau này đã chứng tỏ là có ý nghĩa quyết định sự thành công của anh.

BLĐ của Flamengo tỏ ra hết sức lo ngại trước việc chàng thanh niên Zico tuy đã 17 tuổi nhưng vẫn có một thân hình quá gầy gò, không đủ sức để có thể đối chọi được với những hậu vệ cao lớn của đối phương. Với thể lực như vậy, khó có thể trụ lâu được trong môi trường bóng đá khắc nghiệt.

Năm 1971, Zico chơi cho đội 1 lần đầu tiên và đã ghi bàn trong trận hòa 1-1 với Bahia ở SVĐ Fonte Nova. Tuy nhiên, để có cơ hội dự Olympic năm sau đó, ông đã chấp nhận ở lại đội trẻ. Thế nhưng rồi Zico vẫn không được gọi vào đội tuyển dự Olympic 1972. Thất vọng sâu sắc, Zico thậm chí đã nghĩ tới chuyện chia tay bóng đá. Nhưng chính sự động viên và ủng hộ của gia đình đã giúp ông quyết định tiếp tục con đường đã chọn. Ngay cả khi chưa hết buồn chán, Zico vẫn kịp chinh phục ngôi VĐ bang Rio cho Flamengo năm đó, cả ở cấp độ đội trẻ và đội chuyên nghiệp.

Năm 1974, Zico chơi mùa bóng đầu tiên với tư cách một cầu thủ chính thức thường xuyên và cuối cùng đã giành ngôi vô địch bang Rio. Anh thực sự trở thành số 10 mới của đội bóng Rubro-Negros (đỏ tươi-đen, màu áo truyền thống), cho cả thế giới thấy tài năng to lớn của anh, một tài năng thực sự ở đẳng cấp cao nhất. Trên sân cỏ, Zico ghi những bàn thắng theo đủ mọi cách mà chúng ta có thể tưởng tượng được. Ông còn là người chuyền những đường bóng quyết định, một nhà tổ chức và còn nổi tiếng về khả năng đọc trận đấu. Ngoài ra, đó là một siêu cầu thủ chơi tốt cả hai chân và chuyên gia đá phạt. Flamengo được hưởng tất cả những thứ đó khi Zico ở vào thời kỳ đỉnh cao phong độ.

Chẳng có gì phải nghi ngờ rằng Maracana là thánh địa của Zico. Ở đó, ông đã ghi những bàn thắng tuyệt vời và cũng phá một số kỷ lục của SVĐ này. Cũng với chiếc áo số 10 một thời thuộc về Dida, Zico đã vượt qua thành tích của thần tượng. Ông ghi được tới 333 bàn cho Flamengo ở “Ngôi đền bóng đá” này, kỷ lục mà chưa cầu thủ nào phá được. Zico cũng ghi 6 bàn trong một trận đấu gặp Goytacaz tại giải VĐ bang Rio năm 1979 (thắng 7-1), bằng với thành tích của người từng một thời khơi lên khát vọng cầu thủ trong anh.

Luiz Alves, số 10 của Flamengo những năm 1950 và 1960 đã nhận định đầy thiện cảm về Zico: “Một số người coi Zico giống một sản phẩm của phòng thí nghiệm. Đó không phải là sự thật. Sự nghiệp vinh quang Zico có được chính nhờ sự đơn giản trong lối chơi và quan trọng hơn là kỹ thuật bẩm sinh, những thứ mà không một phòng thí nghiệm hoặc máy móc nào có thể tạo ra. Không máy móc nào có thể dạy anh những cú sút hoàn hảo đã trở thành thương hiệu riêng và không gì có thể chỉ bảo anh cách đọc trận đấu. Không máy tính nào trên thế giới này, dù có hiện đại tới đâu, có thể dạy anh cách thực hiện những quả đá phạt trực tiếp hoàn hảo nhường ấy theo cách mà chỉ anh mới có thể. Zico là một cầu thủ hoàn hảo hơn tôi”.

Các fan Flamengo không phải mất nhiều thời gian để công nhận Zico là một ngôi sao nhưng sự sùng bái thần tượng đó đã thực sự trở thành bất tử khi thế hệ vàng của đội chinh phục cả Nam Mỹ và thế giới. Zico là thủ lĩnh đội bóng Flamengo huyền thoại những năm 1980 được tạo nên bởi những cầu thủ tuyệt vời như Raul, Junior, Rondinelli, Lico, Tita, Andrade, Adilio,… Họ đã giành hết danh hiệu này tới danh hiệu khác.

Vinh quang bất tận khởi đầu với bàn thắng của Rondinelli tại trận CK giải VĐ bang 1978. Sau đó, đội bóng đã lần lượt chinh phục các danh hiệu VĐQG lần đầu tiên của họ (1980), Cúp Libertadores (1981), Cúp Liên lục địa (1981). Tiếp đó là hai chức VĐQG nữa (1982-83).

Trong các năm 1980 và 1982, Zico là vua phá lưới giải VĐ Brazil (đều với 21 bàn). Thế nhưng, 1981 mới thực sự là năm tuyệt vời nhất với Zico xét về phương diện cá nhân. Anh giành được chiếc cúp Libertadores duy nhất trong lịch sử CLB và là vua phá lưới của giải. Tiếp đó là chiếc Cúp Liên lục địa duy nhất trong lịch sử CLB. Zico còn được bầu là Cầu thủ xuất sắc nhất Nam Mỹ và Cầu thủ xuất sắc nhất thế giới.

Tất nhiên, với những thành tích đó, Zico đã thực sự trở thành siêu sao hàng đầu thế giới, điều mà không ai có thể phủ nhận. Sau kỷ nguyên của Pele, Zico thực sự là thần tượng số một của hơn 35 triệu người hâm mộ trên khắp đất nước Brazil và những người hâm mộ trên thế giới.

Zico khi đó đã là một biểu tượng ở Flamengo và không muốn rời đất nước. Nhưng số tiền mà Udinese chấp nhận bỏ ra quá lớn và CLB này đã không cưỡng nổi. Zico phải ra đi không đúng ý nguyện của bản thân cũng như của các CĐV CLB. Zico không chỉ là một cầu thủ giỏi, ông là một cầu thủ vĩ đại, một nhà thơ trên sân cỏ và những đường bóng của ông chính là những vần thơ tuyệt tác. Các CĐV Udinese vốn quen với thất bại của đội nhà bắt đầu nghĩ tới những danh hiệu. Dù điều đó đã không trở thành sự thật nhưng họ vẫn biết ơn Zico bởi khi chưa có ông họ thậm chí còn chẳng dám mơ.

Tại Italia, Zico có cơ hội đụng đầu với những siêu sao khác như Michel Platini của Juventus và Diego Maradona của Napoli. Ở mùa giải VĐ Italia 1983-84, Zico ghi 19 bàn, chỉ ít hơn chân sút số một Platini đúng một bàn dù phải chơi ít hơn danh thủ Pháp này tới 6 trận.Nỗ lực nối tiếp nỗ lực. 56 bàn trong 79 trận của Zico là những đóng góp cụ thể nhất mà người Italia không thể quên. Nhưng xét cho cùng thì siêu sao Brazil này vẫn không thành công ở Udinese bởi không giành được một danh hiệu nào. CLB này quá yếu, quá nhỏ và mình ông không đủ để đưa họ tới bến vinh quang.

Zico có trận đầu tiên ở giải đấu lớn nhất thế giới tổ chức tại Argentina đầy hứa hẹn. Gặp Thụy Điển ở vòng bảng, Brazil được hưởng một quả phạt góc đúng phút cuối cùng khi tỷ số đang là 1-1. Zico bật cao hơn các cầu thủ phòng ngự đối phương để đánh đầu ghi bàn phá vỡ thế cân bằng. Tuy nhiên, trọng tài người xứ Wales, Clive Thomas, đã có một quyết định đáng hổ thẹn và có thể nói là bất công khi không công nhận bàn thắng với lý do đã thổi còi kết thúc trận đấu khi bóng còn lơ lửng trên không.

World Cup đầu tiên của Zico chìm lấp trong cảm giác bị hành hạ bởi chấn thương giãn cơ chưa lành và không hài lòng về đấu pháp thiên về phòng ngự của HLV Claudio Coutinho. Nhưng nhiều người hâm mộ đội bóng vàng-xanh tin rằng dù có cố gắng thế nào đi nữa, Brazil cũng sẽ chẳng thể vượt qua được Argentina trên đất của họ khi mà sức mạnh của đội chủ nhà còn được bồi đắp bởi sự hỗ trợ của các nhân tố ngoài chuyên môn. Cú hat-trick của Zico vào lưới Bolivia ở vòng loại đã giúp Brazil chính thức giành vé dự VCK tới TBN năm 1982.

Mặc dù Zico từng có World Cup đầu tiên không ấn tượng ở Argentina năm 1978, những màn trình diễn trong màu áo CLB trước Espana 82 đã khiến người hâm mộ khắp thế giới mong chờ rất nhiều ở ông khi tới TBN. Zico vào World Cup này với tư cách một trong những cầu thủ xuất sắc nhất thế giới và được ngưỡng mộ nhất.

Không hổ thẹn là người kế thừa chiếc áo số 10 của Pele và Rivelino, Zico ghi được 4 bàn thắng ở xứ sở đấu bò tót, trong đó có một cú đá phạt hiểm hóc và một cú móc kiểu “xe đạp chổng ngược” đều ở trận gặp New Zealand.

Tới TBN năm đó, Brazil trở lại với sở trường của họ là phong cách tấn công đẹp mắt quen thuộc vốn rất phù hợp với khả năng tăng tốc, những pha xử lý kỹ thuật và những cú sút bất ngờ của Zico. Họ vào giải với vị thế ứng viên sáng giá nhất cho ngôi VĐ bởi sở hữu nhiều cầu thủ hàng đầu thế giới như Zico, Falcao, Socrates,… Nhưng việc đội hình mạnh nhất kể từ năm 1970 lại thiếu một trung phong tương xứng – Careca chấn thương còn Serginho không xuất sắc như các đồng đội tuyến dưới – khiến họ phải trả giá rất lớn. Các fan của Selecao vẫn chờ ngôi VĐ mà họ để lạc mất từ sau năm 1970 và quả thật họ đã trình diễn sức mạnh vượt trội ngay từ vòng bảng.

Những người Argentina đã bị “trượt chân” trước đối thủ Italia nhiều tiểu xảo hơn và sau đó chính thức bị loại khỏi giải bởi Brazil trong một trận thua 1-3 đầy bạo lực mà chính thiên tài Maradona đã bị nhận thẻ đỏ vì nổi cáu đạp Batista. Thế nhưng rồi tới lượt Zico và các đồng đội, ứng viên sáng giá nhất của ngôi vô địch, cũng chung số phận như Argentina. Trong một trận đấu kinh điển của lịch sử World Cup, Brazil bị một đội Italia tỉnh táo và không ngại “chơi bẩn” đánh bại còn thủ lĩnh Zico bị Claudio Gentile phạm lỗi không thương tiếc trong sự nương tay của trọng tài. Tuy nhiên, cũng phải thấy đất nước của những kiệt tác kiến trúc và hội họa đã có được Paolo Rossi thăng hoa rất đúng lúc. Hat-trick của tiền đạo này đã che khuất những bàn thắng tuyệt vời của Socrates và Falcao khi mà tiền đạo Serginho lại vô duyên trong tận dụng những cơ hội bằng vàng.

Đội bóng của thứ bóng đá siêu nghệ thuật và lối chơi tấn công quyến rũ cả hành tinh dưới sự chỉ đạo của HLV Tele Santana đã thất bại ở giải đấu mà họ là đội được đánh giá cao nhất.

Bốn năm sau đó, Zico đã ở tuổi 33. Kế hoạch chinh phục World Cup của siêu sao này một lần nữa ra tro bởi chấn thương chưa lành ảnh hưởng tới phong độ. Việc Zico dự World Cup trên đất Mexico thực ra chỉ khẳng định sự dũng cảm và quyết tâm của cầu thủ này trong nỗ lực cuối cùng khi lực đã bất tòng tâm. Zico chơi 3 trận ở World Cup 1986 đều với tư cách cầu thủ dự bị.

Bốn năm sau đó, Zico đã ở tuổi 33. Kế hoạch chinh phục World Cup của siêu sao này một lần nữa ra tro bởi chấn thương chưa lành ảnh hưởng tới phong độ. Việc Zico dự World Cup trên đất Mexico thực ra chỉ khẳng định sự dũng cảm và quyết tâm của cầu thủ này trong nỗ lực cuối cùng khi lực đã bất tòng tâm. Zico chơi 3 trận ở World Cup 1986 đều với tư cách cầu thủ dự bị.

Một kết thúc buồn cho một trong những cầu thủ nổi tiếng nhất Brazil trong lịch sử. Zico chia tay ĐTQG sau giải đấu ở cột mốc 72 trận và 52 bàn, thành tích ghi bàn xuất sắc thứ ba sau Pele và Romario.