Eusebio – ‘Báo đen’ vĩ đại của Bồ Đào Nha

Nếu Pele được coi là biểu tượng của bóng đá Nam Mỹ giai đoạn thập niên 70 thì bên kia Đại Tây Dương, ‘Báo đen’ Eusebio cũng nổi trội chẳng hề kém cạnh.

Eusébio da Silva Ferreira sinh ngày 25 tháng 1 năm 1942, thường được biết đến với cái tên Eusébio, là một cầu thủ bóng đá Bồ Đào Nha gốc Mozambique, Eusebio có tuổi thơ cực khổ khi ông sống trong một xã hội nghèo đói và mồi côi cha khi mới lên 8. Tuy nhiên cuộc sống khó khăn không ngăn cản được tình yêu của ông đối với trái bóng. Eusebio và đám bạn thường chơi bóng bằng chân trần và trái bóng thì được làm bằng giấy báo và những chiếc tất quấn lại. Năm 15 tuổi ông suýt gia nhập Juventus nhưng đã không thành vì “không được mẹ đồng ý”. Ông bắt đầu sự nghiệp của mình ở CLB địa phương, Sporting Club Lourenco Marques, khi đó ông 18 tuổi.

Tài năng của ông đã tạo nên cuộc “chiến tranh ngoài sân cỏ” giữa hai đội bóng hàng đầu Bồ Đào Nha, đó là Sporting Lisbon và Benfica. Tuyển trạch viên của Benfica khi đó đã kinh ngạc khi chứng kiến Eusebio chạy 100 mét chỉ hết 11 giây. Tuy nhiên, hành trình đến với sân Da Luz của ông không hề đơn giản. Do Sporting Clube de Lourenco Marques là CLB vệ tinh của Sporting Lisbon nên thương vụ này liên tiếp bị ngăn cản. Sau một thời gian dài đàm phán, cuối cùng Benfica cũng có được Eusebio với giá 350.000 escudo (tương đương 200.000 euro bây giờ). Ngoài ra, gia đình Eusebio còn nhận được 3.500 escudo trong vòng 3 năm.

Những kỹ năng chơi bóng trên vỉa hè khi còn là một cậu nhóc đã ảnh hưởng rất nhiều đến lối chơi của ông khi đã thành một cầu thủ chuyên nghiệp. Với một thể lực tuyệt vời, công thêm sự nhanh nhẹn như một con báo châu Phi và khả năng ghi bàn đỉnh cao. “Eusebio là một cầu thủ vĩ đại, một trong những người xuất sắc nhất mọi thời”, Antonio Simoes, đồng đội của Eusebio trong 15 năm ở Benfica và ở ĐT BĐN năm 1966 nói.

“Sự kết hợp của sức mạnh, tốc độ và trí thông minh nơi ông ấy, cách ông ấy đọc trận đấu và kỹ thuật chuyền bóng của ông ấy, tất cả đều hết sức đặc biệt. Khả năng dứt điểm và sút bóng của ông ấy là phi thường”.

Chỉ cần đến lần thứ hai được ra sân trong màu áo đội hình chính thức của Benfica, đó là trận đấu trong một giải giao hữu ở Paris, ông đã ghi liền một hat-trick vào lưới đối phương khi đó là Santos, đội bóng của “vua bóng đá” Pele. Sau khi gia nhập Benfica, sự nghiệp của Eusebio thăng tiến chóng mặt, ông đạt hiệu suất gần 1 bàn/trận và nhanh chóng gây sốt bởi phong cách chơi bóng tốc độ và mạnh mẽ của mình. Ngay mùa giải đầu tiên ở sân Da Luz, ông đã vô địch giải Bồ Đào Nha. 1 năm sau, huyền thoại này đăng quang ở Cúp C1. Eusebio sau đó trở thành thành viên ĐTQG Bồ Đào Nha và làm nên tên tuổi tại các sân chơi lớn của bóng đá thế giới.

Eusebio có trận đầu tiên trong màu áo ĐTQG vào tháng 10 năm 1961, khi đó đội bóng bán đảo Iberia gặp Luxembuorg ở vòng sơ loại World Cup. Với 7 bàn thắng trong những trận đấu ở vòng sơ loại, Eusebio đã đưa ĐT Bồ Đào Nha đến với mùa hè nước Anh năm 1966. Tại kì World Cup 1966, ông trở thành người hùng của dân tộc khi gần như tự tay kéo ĐT Bồ Đào Nha đến cột mốc lịch sử. Khi Bồ Đào Nha gặp Brazil ở vòng bảng, Eusebio quyết tâm chứng tỏ ông sánh ngang với Pele.

Ở trận đầu ra quân, Bồ Đào Nha hạ gục Hungary với tỷ số 3-1. Mặc dù trận đấu này, Eusebio không ghi được bàn thắng nào, nhưng ở trận đấu với Bulgarie, ông đã để lại dấu ấn bằng bàn thắng nâng tỷ số lên 2-0 cho đội nhà. Trận đấu đó, Eusebio và các đồng đội giành thắng lợi chung cuộc 3-0. Nhưng đó chưa phải là những gì ghê gớm nhất của “báo đen” ở mùa giải năm đó. Trong trận đấu thứ 3 ở vòng bảng, đối thủ của ông và các đồng đội là Brazil với Pele trong đội hình.

“Đó là lần đầu tiên ông ấy tranh tài với Pele”, cựu tiền đạo của Bồ Đào Nha, Simoes nói. “Ông ấy muốn giỏi hơn Pele. Mọi người đều đã biết tên tuổi Eusebio ở châu Âu, nhưng World Cup là một đẳng cấp mới. Chúng tôi ở cùng phòng và ông ấy nói: Simoes, mai tớ sẽ ghi 2 bàn. Ông ấy đã làm đúng như thế”.

Cùng lúc với cú đúp của Eusebio trong chiến thắng 3-1 cho BĐN trước Brazil, Pele phải tập tễnh rời sân sau một pha va chạm mạnh và Brazil bị loại khỏi giải đấu. Danh tiếng của nhà vô địch không giúp được Brazil tránh được thất bại trước đội bóng được biệt danh là “Brazil của châu Âu”, và người tỏa sáng nhất trong trận đấu đó không ai khác, chính là Eusebio với cú đúp ở các phút 27 và 85.

“Báo đen” tiếp tục thể hiện một phong độ gây sửng sốt làng bóng đá thế giới ở trận tứ kết với Triều Tiên. Với 4 bàn thắng của Eusebio, Bồ Đào Nha đã hoàn thành cuộc lội ngược dòng sau khi đã bị dẫn trước 3-2 ở hiệp một. “Trận đấu gặp Triều Tiên là sự xác nhận bản sắc của dân tộc BĐN”, nhà báo Joao Nunes nói.

“Và đó vẫn là trận đấu tuyệt vời nhất của chúng tôi ở một kỳ World Cup, với Eusebio là người hùng không thể tranh cãi”. Có lẽ đã quá tốn sức ở trận tứ kết, BĐN thua Anh 1-2 tại Wembley trong trận bán kết, với Eusebio ghi bàn an ủi từ chấm 11 mét. Dẫu vậy, ông vẫn rời giải đấu với tư cách một huyền thoại vĩnh cữu. “Ông ấy thật ra không phải là kiểu người học cao”, Simoes nói.

“Văn hóa của ông ấy thể hiện cả qua bóng đá. Ông ấy hiểu từ khi còn trẻ là phải tôn trọng đối thủ. Ông ấy bị người ta đá xấu suốt cả sự nghiệp, nhưng không bao giờ trả đũa. Ông ấy hiểu ông ấy giỏi hơn họ và họ không thể đối phó với ông ấy. Ông ấy là một cầu thủ giỏi, nhưng trên hết là một trái tim nhân hậu”.

Bồ Đào Nha về thứ ba ở giải đấu năm đó nhưng Eusebio vẫn được cả thế giới thừa nhận và ông đã giành giải “Cầu thủ hay nhất thế giới” năm 1966. Eusebio dành 15 trong 22 năm sự nghiệp thi đấu cho CLB Benfica. Ông ghi tổng cộng 727 bàn thắng cho Benfica và trở thành chân sút vĩ đại nhất của CLB. Trong màu áo Benfica ông dành danh hiệu vua phá lưới 7 lần và quả bóng vàng châu âu năm 1965. Ông là người thứ 3 trong lịch sử bóng đá thế giới ghi được trên 1.000 bàn thắng, cùng với Pele và Romario.

Vào năm 2003, Eusebio được LĐBĐ Bồ Đào Nha vinh danh như cầu thủ vĩ đại nhất của quốc gia này. Liên đoàn thống kê và lịch sử bóng đá thế giới (IFFHS) cũng đã bầu chọn Eusebio ở vị trí thứ 9 trong danh sách những cầu thủ vĩ đại nhất của thế kỷ 20. “Ngày nay đi đâu bạn cũng có thể xem truyền hình, vì thế đi đâu bạn cũng có thể xem bóng đá”, Nunes nói. “Vì thế Cristiano xuất hiện khắp nơi, nhưng không ai trong lịch sử bóng đá BĐN có thể sánh được với Eusebio”.