Gheorghe Hagi: Tượng đài bất diệt

Bóng đá Nam Mỹ từng tự hào với cái chân trái của Diego Maradona nhưng ở bên kia bờ Đại Tây Dương, Châu Âu cũng có kèo trái thần thánh Gheorghe Hagi.

Ở một đất nước mà phe cực đoan tạo được ảnh hưởng rất lớn và những dấu hỏi về nguồn gốc xuất thân liên tục được dấy lên, thì tên tuổi của Gheorghe Hagi lại được tung hô lên tận mây xanh mặc dù ông không phải là một người gốc Romania. Ông là người Aromania, một phần của nhóm khoảng 2 triệu người nằm rải rác khắp Đông Nam châu Âu, họ là hậu duệ của những người Balkans bản xứ bị Latin hóa sau cuộc xâm lược của quân đội La Mã.

Chính ông nội là người đưa Hagi đến với thể thao. Ông đã tặng cho người cháu của mình một quả bóng được làm từ bờm ngựa. “Khi mẹ tôi tặng tôi quả bóng đúng nghĩa đầu tiên thì đó là vào dịp Giáng sinh,” Hagi nói. Ông chơi bóng hàng giờ liền cho đến khi kết thúc, thường là với những đứa trẻ lớn tuổi hơn.

Nhưng cha của Hagi, Iancu, lại kịch liệt phản đối việc ông bước vào con đường bóng đá. “Ông ấy nói rằng tôi phải tập trung học hành,” Hagi nói. “Không được dành cả ngày với quả bóng và sau đó bảo mọi người cho tôi ăn cái gì đó vì lòng thương hại.” Hagi được tuyển chọn bởi Farul, đội bóng địa phương của Constanta, đến năm 15 tuổi, ông được mời đến Luceafarul ở Bucharest, một trường học dành cho những tài năng đặc biệt nhằm tạo ra một đội tuyển quốc gia mạnh nhất có thể. Nhưng Iancu vẫn không bị thuyết phục, và tuyên bố sẽ không cho phép cậu con trai của mình đến thủ đô nếu không có một quan chức từ liên đoàn bóng đá đến Constanta và đưa cho ông những yêu cầu cụ thể.

Năm 15 tuổi, Hagi có màn ra mắt cho đội tuyển trẻ của Romania tại Montaigu, Pháp, và đã gây ấn tượng mạnh với tài năng của mình. Ông từng khiến hàng loạt đội bóng nước ngoài giành giật nhau để có được chữ ký của một cầu thủ trẻ. Nhưng luật pháp Romania lại cấm những đứa trẻ rời khỏi đất nước, và Hagi khẳng định rằng mình không thể nào đi được: “Những lời mời rất hấp dẫn nhưng phải sống xa cha mẹ và các chị là điều không thể. Người Aromania chúng tôi có sự kết nối gia đình rất mạnh mẽ và luôn xem đó là mối quan hệ quan trọng nhất. Vì vậy, tôi đã nói không với những câu lạc bộ nổi tiếng như Barcelona, Juventus, Internazionale và Saint-Etienne.”

Thay vào đó, ông trở về Constanta năm 16 tuổi và sau một giai đoạn ở học viện trẻ, ông đã có màn ra mắt đội một mùa giải 1982/1983. “Tôi đã nói với mọi người rằng hãy nhìn vào cậu bé này,” Iosif Bukossy, huấn luyện viên đầu tiên của Hagi, nhớ lại. “Tôi biết cậu bé đó sẽ sớm trở thành một trong những cầu thủ giỏi nhất thế giới. Cậu ta có thể làm mọi thứ với trái bóng. Xem cậu ta chơi bóng giống như đang xem một câu chuyện cổ tích vậy.”

Nhưng dù thế thì Farul cũng chỉ là một đội bóng nhỏ chưa bao giờ kết thúc mùa giải cao hơn vị trí thứ tư trên bảng xếp hạng và việc Hagi ra đi là điều không thể tránh khỏi. Một bản hợp đồng đã được đồng thuận để đưa ông đến với Universitatea Craiova, khi đó đang ở vào thời kì đỉnh cao trong một giai đoạn ngắn ngủi của họ, nhưng có lẽ là vì mối liên hệ của Nicu Ceausescu (con trai nhà độc tài Nicolae Ceausescu) ở Sportul Studentesc, khiến ông quyết định chuyển tới đó. Khả năng chắc chắn không còn phải nghi ngờ, thế nhưng những dấu hỏi được đặt ra liên quan đến thể chất của Hagi. Ông chỉ cao khoảng 1m75 và những bài kiểm tra ở Sportul còn cho biết tim và phổi của ông kém phát triển hơn bình thường với một vận động viên. Suốt một thời gian dài, ông đã phải kí vào một biên bản trước mỗi trận đấu để giảm nhẹ bớt trách nhiệm của câu lạc bộ nếu ông gặp bất cứ tình huống xấu nào trên sân.

Một khi ông đã chơi bóng thì đừng hòng cản ông lại. Trong bốn mùa giải ở đây, ông ra sân 107 lần và ghi 98 bàn thắng. 18 tuổi, ông được triệu tập lên đội tuyển quốc gia cho trận giao hữu với Na Uy. Hai năm sau, ông được đeo băng thủ quân lần đầu tiên ở vòng loại World Cup trước Bắc Ireland. Tuy nhiên, danh tiếng đó không phải là tất cả những gì ông có được. Ở tuổi 19, Hagi từng bị một viên cảnh sát bắt ở thị trấn Transylvanian của Sibiu vì trông ông giống với một tên trộm bị truy nã.

Dù được Nicu Ceausescu đỡ đầu nhưng Sportul có lẽ không bao giờ có thể hy vọng thách thức những danh hiệu lớn. Và việc Hagi chuyển tới Steaua, nơi mà Valentin (anh trai của Nicu) làm giám đốc thể thao, là việc không thể tránh khỏi. Điều bất ngờ duy nhất là việc cuộc chuyển nhượng này diễn ra sau khi đội bóng đã vô địch European Cup. Ban đầu Hagi đến đây với bản hợp đồng cho mượn có thời hạn một năm để thi đấu trận chung kết Siêu cúp châu Âu trước Dynamo Kyiv, thế nhưng sau khi ghi bàn thắng duy nhất trong trận đấu từ một cú đá phạt trực tiếp, ông đã không bao giờ trở lại đội bóng cũ nữa.

Ông tỏa sáng trong một đội bóng đặc biệt dù bước đầu không hoàn toàn dễ dàng. “Cậu ấy quá cá nhân,” Valentin thừa nhận. Trong khi đó các thành viên chủ chốt từng giành chức vô địch European Cup (dựa vào những đường chuyền sắc bén và di chuyển thông minh) đã tỏ ra thất vọng rằng đây đã trở thành đội bóng của Hagi. Tuy nhiên, Steaua tiếp tục thống trị ở trong nước, họ thiết lập chuỗi 104 trận bất bại ở giải vô địch quốc gia và giành ba chức vô địch quốc gia liên tiếp bổ sung vào hai danh hiệu trước khi Hagi đến. Họ lọt vào bán kết European Cup một lần nữa và sau đó trận chung kết đã chứng minh rằng chiến thắng của Steaua trước Barcelona năm 1986 không phải may mắn. Điều đó cũng bảo đảm cho hồ sơ của Hagi đã đủ tốt để có thể đi ra nước ngoài thi đấu sau khi biến giới Romania đã được mở nhờ sự sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản.

Một sự kiện có ý nghĩa với Hagi chính là vụ tai nạn xảy ra trên con đường băng gần Constanta vào mùa đông năm 1989. Ông đang di chuyển trên một chiếc Mitsubishi do người bạn thân Darius Handrea của mình lá thì bánh xe trượt đi và bị đâm. Chiếc xe bị lật và hư hỏng. Cả hai đã thoát ra khỏi xe mà “không có gì ngoài sợ hãi” như Hagi nói. “Buổi chiều hôm ấy, tôi đã chào đời lần thứ hai.”

Hagi tiến gần tới việc gia nhập Juventus vào năm 1988 bằng một bản hợp đồng mà hãng xe hơi Fiat sẽ được mở một nhà máy gần Bucharest. Kế hoạch này đã bị loại bỏ vì nó “quá tư bản chủ nghĩa”. Năm 1990, ông gia nhập Real Madrid – nhưng vận đen thì đã tích tụ lại trước khi ông đến đây. Hagi có một kì World Cup không tốt, và khi ông tỏ ra lúng túng trước hàng phòng ngự dày đặc của Cộng hòa Ireland, đã có những người cho rằng ông không phải quá giỏi nếu bước ra khỏi giải vô địch Romania. “Thật không công bằng,” ông nói về thất bại trong loạt sút luân lưu ở vòng hai trước người Ireland. “Chúng tôi có tất cả cơ hội và thậm chí các cầu thủ Ireland cũng nói chúng tôi xứng đáng giành chiến thắng. Tôi cảm thấy vô cùng cay đắng khi nghĩ tới trận đấu đó một thời gian dài sau này.”

Lương duyên ở thành Madrid không đi quá xa. Mùa giải 1990/1991, Hagi chỉ có ba pha lập công và dường như còn gặp khó khăn khi phải thích nghi với cuộc sống bên ngoài “lớp kén” của Steaua. Mùa giải tiếp theo ông có thi đấu tốt hơn khi có tổng cộng 12 bàn thắng. Trong trận đấu cuối cùng của mùa giải, ông có một pha lập công và kiến tạo một bàn để đưa Real vượt lên dẫn trước Tenerife 2-0 trước khi đội bóng của ông sụp đổ khi để thua ngược 2-3 và dâng chức vô địch cho Barcelona. “Tôi hiểu rằng định mệnh của tôi không ở cùng với Real,” Hagi nói dù bàn thắng ghi vào lưới Osasuna vẫn còn tồn tại rất lâu trong kí ức của sân Bernabeu.

Hagi cũng không đạt được phong độ cao nhất khi đến Brescia và dù đội bóng được thăng hạng năm 1993 thì ngay năm sau đã phải xuống hạng. “Giống như tất cả những tài năng xuất chúng khác,” Lucescu nói, “cậu ấy gặp vấn đề để giữ sự ổn định.”

Như một “thói quen”, nỗi buồn xuống hạng ngay lập tức được tiếp nối bằng khoảng thời gian sung sức nhất của Hagi. World Cup tại Mỹ, ông thực sự thi đấu quá tuyệt vời. Bàn thắng vào lưới Colombia ở vòng bảng là một cú sút cầu âu tuyệt vời, bóng bay vào góc xa khung thành bên trái của thủ môn Oscar Cordoba. Ông đạt đến phong độ đỉnh cao ở vòng 16 đội trên sân Rose Bowl ở Pasadena khi ghi bàn để góp phần vào chiến thắng 3-2 huyền thoại trước Argentina. Thụy Điển loại Romania trên chấm luân lưu ở vòng tứ kết và điều này dẫn tới một phản ứng rất tức giận của Hagi. “Chúng tôi là những người Latin,” ông nổi nóng. “Chúng tôi thích chơi với trái bóng để trình diễn. Chúng tôi không đổ bê tông giống người Đức.”

Màn trình diễn xuất sắc ở World Cup đã thuyết phục Barcelona trao cho ông một cơ hội trở lại Tây Ban Nha. Nhưng rồi một lần nữa, ông lại thi đấu với phong độ chật vật. “Tôi là đồng đội của anh ấy chỉ trong một thời gian ngắn,” cựu tiền vệ Pep Guardiola nói. “Anh ấy rất tuyệt vời nhưng tiếc là huấn luyện viên Johan Cruyff của chúng tôi lại muốn anh ấy nỗ lực nhiều hơn. Đó là một vấn đề hết sức nghiêm túc vì anh ấy không thể vừa tấn công vừa phòng ngự, vì thế Cruyff không thể tìm được chỗ đứng cho anh.”

Và như thế, sự nghiệp thi đấu tại các giải vô địch lớn ở Tây Ây của Hagi đã khép lại. Ông tận hưởng một “mùa hè Ấn Độ” ở Galatasaray, giành bốn chức vô địch quốc gia, hai cúp quốc gia và có lẽ quan trọng nhất là UEFA Cup 2000 khi Hagi bị đuổi khỏi sân trong trận chung kết trước Arsenal. Nổi nóng luôn là một phần con người của ông – “vì cậu ấy muốn giành chiến thắng, không phải vì cậu ấy thích gây gổ,” Lucescu khẳng định. Còn cựu tiền đạo Hakan Sukur thì chia sẻ. “Anh ấy mang động lực thành công đến cho đội bóng của chúng tôi. Chưa bao giờ một đội bóng Thổ Nhĩ Kỳ tin vào sức mạnh của họ cả. Nhưng anh ấy đã dạy chúng tôi chiến đấu. Và trong đời mình tôi chưa bao giờ thấy bất cứ ai giống như anh ấy khi chơi bóng.”

Cuối cùng, tốc độ của ông không còn nhưng ngọn lửa bên trong thì vẫn cháy sáng. Ông bảo thủ và không hài lòng khi bóng đá bước vào giai đoạn chuyển giao nhưng lại càng tức giận hơn nữa khi những kiểu cầu thủ như ông đang trở nên lỗi thời. “Ngày nay bạn có thể được xem là giỏi nếu bạn có thể lực tốt và chạy nhanh,” ông nói. “Nhưng còn kỹ thuật cá nhân thì sao?” Trước khi giải nghệ, ông ít nhất vẫn cho thấy mình có thể truyền cảm hứng cho các đồng đội (và cả người Anh) như thế nào ở Euro 2000.

Khi được đặt câu hỏi vào năm 2003 rằng tại sao ông chưa bao giờ được là Cầu thủ xuất sắc nhất năm của châu Âu, Hagi trả lời: “Vì tôi sinh ra ở Romania.” Có lẽ năm tháng thất bại ở Tây Ban Nha đã chống lại ông. Nhưng nếu được đặt trong một môi trường mà ông thấy thoải mái, ông sẽ tỏa sáng rực rỡ: một tài năng dễ nổi nóng; một trong những cầu thủ kiến thiết cuối cùng và vĩ đại nhất của châu Âu. “Đôi khi tôi bật băng hình lên và xem các bàn thắng chúng tôi ghi được. Bây giờ tôi vẫn khóc như khi tôi khóc ở trên sân. Anh ấy quả thực là một thiên tài,” Hakan Sukur nói.