Marco van Basten: “Chú thiên nga” đẹp nhất của bóng đá

Nếu không dính chấn thương, Marco van Basten là cầu thủ duy nhất có khả năng vượt được số lượng giành Quả Bóng Vàng của Messi và Ronaldo.

Trong thời đại của hai siêu nhân Leo Messi và Cristiano Ronaldo, không có siêu sao nào tiệm cận để đua tranh Quả Bóng Vàng với họ. Thế nhưng, cách đây 30 năm NHM từng chứng kiến một quái kiệt với tài năng siêu phàm mà chắc chắn nếu không dính chấn thương, anh sẽ có nhiều hơn ba danh hiệu Ballon D’or.

Marcel van Basten sinh ngày 31/10/1964 tại thành phố Utrecht, Hà Lan. Huyền thoại của đội bóng màu da cam bắt đầu chơi bóng cho câu lạc bộ địa phương EDO khi mới 7 tuổi. Tại đây, tài năng phi thường của ông sớm bộc lộ.Ban đầu, từ năm 6 tuổi, Marco van Basten đã ước được trở thành VĐV thể dục dụng cụ. Tuy nhiên, khi tận mắt chứng kiến thứ bóng đá tổng lực của Ajax và Hà Lan vào thập niên 70 đã thay đổi định hướng nghề nghiệp của ông.

Được tuyển mộ bởi đội bóng nghiệp dư của quê nhà Ultrecht – EDO, chàng trai trẻ bắt đầu tập trung vào bóng đá và chỉ chơi một thời gian ngắn cho EDO trước khi chuyển đến UVV Utrecht. Sau một thập kỷ với UVV, anh kết thúc sự nghiệp thi đấu cấp độ trẻ của mình sau một mùa thi đấu cho USV Elinkwijk.

Van Basten được Ajax vào năm 16 tuổi. Sau một thời gian thi đấu cho đội trẻ Ajax, có 44 trận ra sân và 68 bàn thắng. Năm 17 tuổi, Van Basten chính thức bước vào làng bóng đá chuyên nghiệp. Van Basten được lên đội một vào ngày 3 tháng 4 năm 1982 ở hiệp 2 trận gặp NEC Nijmegen: “Van Basten thay thế Johan Cruyff và ghi được bàn chỉ sau 10 phút có mặt trên sân. Sự thực là anh chưa bao giờ dừng ghi bàn.”  Cây viết Jon Townsend nhớ lại.

Dưới sự chỉ đạo tận tình của người đàn anh huyền thoại Johan Cruyff, Van Basten thăng tiến thần tốc. Ở mùa đầu tiên thực sự thi đấu cho Ajax, mùa 1982/1983, Van Basten, khi đó 18 tuổi, đã được ra sân 25 trận, ghi được 13 bàn. Cruyff khi đó đã trở thành trợ lí HLV trưởng và nhìn ra rõ tài năng của cậu nhóc tuổi teen này.

Trong 4 mùa giải từ năm 1983 đến năm 1987, Van Basten đã mở lối cho hàng công của Ajax bằng một lối đá chính xác không ai sánh bằng. Ông ghi được 118 bàn trong 112 trận, 138 trong số 145 bàn trên khắp các mặt trận. Chưa bao giờ trong sự nghiệp ông xuất sắc hơn nửa sau quãng thời gian đó, nhất là ở mùa 1986/1987, ông ghi được 43 bàn trong 43 trận, hơn bất cứ mùa giải nào anh từng chơi. Nhưng tỷ lệ bàn thắng ở năm trước đó mới thực sự khiến ông nổi bật: 37 bàn trong 26 lần góp mặt, một con số đủ để anh giành được Chiếc Giày Vàng Châu Âu. Trong những năm tháng bắt đầu sự nghiệp, ông đã giành được 3 chức vô địch quốc gia, 3 Cup quốc gia Hà Lan và một Cup C2 châu Âu.

Để có những thành công như vậy phải nói đến tài năng không có giới hạn của tiền đạo này. Van Basten luôn thi đấu như một vũ công bale, rất mạnh trong không chiến, sút bóng hai chân đều hiệu quả, khả năng thăng bằng tuyệt hảo và kỹ thuật rất khéo dù có một thể hình cao lớn. Anh là cơn ác mộng của tất cả những hàng hậu vệ. Marco van Basten được đánh giá là cầu thủ xuất sắc nhất thế hệ mình, không phải bởi ông ghi được nhiều bàn thắng cũng không phải bởi Basten có nhiều bàn thắng đặc biệt nổi bật mà ông là mẫu cầu thủ có khả năng hiếm có trong việc chớp thời cơ.

Lúc bấy giờ, Marco van Basten đã là thần tượng trong lòng hàng triệu NHM, trong số đó có chủ tịch AC Milan – Silvio Berlusconi. Silvio Berlusconi “chẳng có gì” ngoài điều kiện và quyền lực (khi đó còn là thủ tướng Italia), ông đã đem Marco van Basten về “Chảo lửa” San Siro vào năm 1987.Tại AC Milan, Marco van Basten hội ngộ hai người bạn đồng hương là Frank Rijkaard và Ruud Gullit.

Trong mùa giải đầu tiên, Milan thăng hoa dù không cần nhiều đến sự đóng góp của Van Basten. Chấn thương mắt cá lại quay lại hành hạ ông và mùa giải đầu tiên ở Milan ông chỉ thi đấu được 11 trận. Nhưng mùa giải tiếp theo Van Basten đã trở lại nguyên hình của một trung phong đáng sợ. Để gói gọn lại màn trình diễn của ông trong mùa 1988/89 thì chẳng có gì ngoài hai từ tuyệt hảo. Ông góp công lớn giúp AC Milan giành Scudetto đầu tiên sau 8 năm mong đợi và vô địch luôn cúp C1, cá nhân ông nhận được danh hiệu “Quả bóng vàng châu Âu” do France Football bình chọn. Mùa giải 1989/90, Marco van Basten tiếp tục phong độ đỉnh cao của mình giúp Rossoneri bảo vệ chiếc cúp C1 danh giá.

Mùa giải 1990/91, dù AC Milan thất bại trong cuộc đua giành danh hiệu Scudetto nhưng Marco van Basten vẫn là chân sút số một giải đấu với 25 bàn thắng. Marco van Basten nắm giữ kỷ lục bóng đá với tư cách người duy nhất ghi bốn bàn thắng trong một trận đấu tại Champion League. Đó bao gồm một siêu phẩm vào lưới của Goteborg vào ngày 25 tháng 11 năm 1992 khi ông thực hiện cú “xe đạp chổng ngược” hoàn hảo đến từng mi-li-mét. Cùng năm đó, Marco van Basten trở thành người thứ ba nhận được ba “Quả bóng vàng châu Âu” sau Johan Cruyff và Michel Platini, đồng thời được FIFA trao tặng danh hiệu “Quả bóng vàng FIFA”.

Mùa giải 1992/93, Rossoneri giành lại ngôi vương nước Ý với một Van Basten không thể ngăn cản. Tuy nhiên, chấn thương mắt cá chân đã không cho phép Marco van Basten tiếp tục chinh chiến cùng AC Milan, và ông trở lại tại chung kết Champion League trước trận gặp Olympic Marseille sau một thời gian nghỉ thi đấu. Chung kết năm đó AC Milan của Van Basten đã chịu thất bại trước Marseille của Didier Deschamps. Ông đã  để lại di sản quý giá cho đội chủ sân San Siro gồm 4 Scudetto (1987/88, 1991/92, 1992/93, 1993/94), 2 Champion League, 2 Cúp Liên lục địa, 2 Siêu cúp Châu Âu, 4 Cúp vô địch Quốc gia Ý.

Dù liên tục thành công trong màu áo Milan nhưng con đường đến vinh quang của Van Basten trong màu áo ĐT Hà Lan thực sự rất khó khăn.

Hà Lan từng là đội tuyển xuất sắc nhất thế giới, dù không giành được bất cứ danh hiệu nào. Và mặc dù thất bại trong cả hai trận chung kết World Cup nhưng những người Hà Lan đã chứng tỏ được đẳng cấp của mình ở các giải đấu sau. Sau thời Cruyff, đội tuyển Hà Lan rơi vào khủng hoảng, thậm chí họ còn không vượt qua được vòng loại World Cup năm 1982 và 1986. Vì thế, khi cầu thủ 23 tuổi van Basten và thế hệ cầu thủ trẻ của Hà Lan bao gồm cả Rudd Gullit và Frank Rijkaard tham dự Euro 1988, các cổ động viên Hà Lan không còn mấy tin tưởng vào đội tuyển.

Mặc dù chỉ là tiền đạo dự bị thứ hai trong đội hình nhưng Basten đã ghi 5 bàn thắng và trở về quê hương như một người hùng. Đầu tiên ông lập hat-trick trong trận Hà Lan gặp Anh. Sau đó ông ghi bàn vào những phút cuối cùng giúp Hà Lan loại đội chủ nhà Tây Đức trong trận bán kết.

Khi đội tuyển Hà Lan chờ đón trận chung kết gặp Liên Xô trên sân vận động Olympic ở thành phố Munich, các cổ động viên Hà Lan tràn trề hi vọng đội nhà giành chức vô địch. Đó là áp lực rất lớn đối với các cầu thủ. Nhưng không ai nói điều đó với Basten. Trong trận chung kết, Hà Lan dẫn trước 1-0. Nhận bóng từ Gullit từ một góc rất hẹp, Van Basten dẫn bóng và bất ngờ tung một cú lốp đưa bóng vào khung thành của đội Liên Xô.

Sau này, khi kể lại với UEFA.com, chính Van Basten cũng không tin nổi là mình ghi một bàn thắng hoàn mỹ như thế: “Lúc đó đã là hiệp hai và tôi có chút thấm mệt. Khi bóng từ chân Muhren tới, tôi đã nghĩ trước mặt mình là cả hàng phòng ngự, chọn đối đầu với mấy gã này hay là mạo hiểm sút luôn nhỉ. Sút dễ hơn hẳn”.

“Tôi thực sự còn không hiểu những gì mình vừa làm. Anh có thể thấy phản ứng của tôi đấy. Tôi vừa chạy vừa tự hỏi ‘điều gì đang diễn ra vậy trời?’”, Van Basten tiếp tục. Những đồng đội của Van Basten cũng không thể tin vào điều đã diễn ra. “Không thể sút ở góc đấy được”, Koeman quả quyết. “Nó quá cao”, Rijkaard hùa vào. Gullit thì bông đùa: “Cho cậu ta sút lại 1.000 lần thì tất cả đều sẽ ra ngoài”.

Đó là một bàn thắng kinh điển và đã đảm bảo cho đội tuyển Hà Lan chiến thắng đầu tiên và duy nhất trên đấu trường quốc tế trong vòng nhiều năm. Dường như là một điềm báo khi van Basten sinh đúng vào ngày lễ Halloween năm 1964.

Bóng đá mang lại cho Van Basten rất nhiều vinh quang nhưng cũng để lại trong anh nhiều nỗi đau. Những chấn thương liên tiếp đã buộc anh phải giã từ bóng đá khi mới 31 tuổi, độ tuổi vẫn còn khả năng thăng tiến.Ở trong những năm tháng đáng nhẽ được coi là đẹp nhất sự nghiệp, ông lại gắn liền với giường bệnh. Bóng đá thời đó bạo lực hơn bây giờ rất nhiều, và những người nghệ sĩ như Van Basten trở thành nạn nhân của những đồ tể.

Sau 3 năm vật vã với những cơn đau, Van Basten cay đắng chấp nhận buộc phải giã từ quả bóng tròn để có thể đi lại bình thường.

Milan đã tổ chức buổi chia tay cho Van Basten ngay tại San Siro. Anh xuất hiện, mặc chiếc áo sơ mi hồng, bên ngoài là áo khoác da. Van Basten chạy một vòng quanh sân, không nói cũng chẳng cười. Anh chỉ giơ tay chào những khán giả từng hét vang tên anh trong những vinh quang tột đỉnh mới cách đó chỉ vài năm.

Ở ngoài sân, Fabio Capello – vị HLV nổi tiếng với trái tim sắt đá đã khóc khi thấy một trong những cầu thủ hay nhất lịch sử phải đầu hàng trước chấn thương.

Nếu Van Basten không sớm giã từ sự nghiệp, thế giới bóng đá có thay đổi không? Liệu Van Basten hay Lionel Messi mới là cầu thủ đầu tiên giành nhiều hơn 3 Quả bóng Vàng trong lịch sử?

Đó là những câu hỏi mà giới chuyên môn lẫn mộ điệu vẫn luôn đặt ra để thêm tiếc nuối về một tài năng kiệt xuất nhưng sớm lụi tắt vì những chấn thương.