Marco Van Basten và những ngày tháng tăm tối nhất

Huyền thoại người Hà Lan đã mang đến cho thế giới bóng đá những màn trình diễn mãn nhãn cho đến khi, ở tuổi 28, những cơn đau từ cái mắt cá chân đã khiến ông không thể tiếp tục gắn bó với niềm đam mê của mình được nữa. “Tôi đã rơi từ đỉnh cao của thế giới bóng đá xuống dưới đáy sâu của nỗi bất hạnh cá nhân.”

Vào năm 1994, vào lúc nửa đêm, Marco Van Basten thường phải lê bước một cách cực kỳ khó nhọc từ giường đến phòng tắm. Cơn đau ở cái mắt cá chân bị chấn thương của ông kinh khủng đến mức, để giúp bản thân có thể phân tâm khỏi nó, ông sẽ đếm số giây mà mình cần để vượt qua quãng đường ngắn ngủi nhưng vô cùng đau đớn, khổ sở kia. Ông hồi tưởng: “Thì thầm trong miệng, tôi chưa bao giờ đến được toilet trước khi đếm đến 120. Bệ cửa là phần thử thách khó nhất, bởi vì mắt cá chân của tôi phải vượt qua mà không chạm vào chúng. Ngay cả một cái chạm nhẹ nhất cũng sẽ khiến tôi phải cắn chặt môi để ngăn mình hét lên.”

Hai năm trước đó, Van Basten đã có lần thứ ba trở thành chủ nhân của Ballon D’Or, đồng thời được FIFA vinh danh là cầu thủ xuất sắc nhất thế giới. “Đó là một chuyện hết sức đau khổ, bởi vì tôi đã rơi từ đỉnh cao của thế giới bóng đá xuống dưới đáy sâu của nỗi bất hạnh cá nhân,” Ông tâm sự. “Đó là một cú ngã đầy đau đớn và là một giai đoạn hết sức tăm tối.”

Vào thời điểm ấy, Van Basten đang khoác áo AC Milan và với tư cách là một cây săn bàn tuyệt đỉnh, ông đã giúp họ đăng quang tại European Cup hai lần và giành 3 chức vô địch Serie A. Ông đã đạt đến đỉnh cao huy hoàng nhất của sự nghiệp cầu thủ vào năm 1988 sau khi tỏa sáng rực rỡ tại European Championship, bất chấp việc trước đó đã phải trải qua một chấn thương kéo dài cả mùa giải. Sát cánh bên cạnh những người đồng đội tại Milan là Ruud Gullit và Frank Rijkaard, Van Basten đã ghi 5 bàn cho Oranje, bao gồm một cú hattrick đáng nhớ vào lưới đội tuyển Anh và các pha lập công mang tính chất cực kỳ quan trọng trong trận bán kết và trận chung kết, giúp Hà Lan trở thành nhà vô địch châu Âu.

5 năm sau, sự nghiệp vĩ đại của Van Basten đã bị đặt dấu chấm hết trong sự tiếc nuối, đau đớn không gì sánh bằng. Ký ức tăm tối đó đã được nhắc đến trong cuốn tự truyện của huyền thoại người Hà Lan và ông đã hồi tưởng lại khoảng thời gian đầy khổ sở này trong một cuộc trò chuyện qua Zoom từ văn phòng của nhà xuất bản cuốn sách tại Amsterdam.

Van Basten đã kể rằng lần ra sân cuối cùng của ông, trận chung kết Champions League được tổ chức vào năm 1993 – trận đấu mà Milan thua 1-0 trước Marseille, cũng diễn ra tại Olympic Stadium ở Munich, nơi mà ông đã cùng đội tuyển Hà Lan đánh bại đội tuyển Liên Xô và giành chức vô địch European Championship vào năm 1988. Ngày hôm ấy, Van Basten đã kiến tạo cho Gullit ghi bàn mở tỷ số trước khi tung ra một cú volley đẹp mắt ấn định chiến thắng 2-0.

“Tôi đã vươn đến đỉnh cao huy hoàng nhất của sự nghiệp cầu thủ,” Ông chia sẻ. “Và mọi thứ sau đó đã diễn ra đẹp như mộng. Nhưng rồi, một cách bất ngờ, vào năm 1993, tôi đã chơi trận đấu cuối cùng của mình cũng tại sân vận động đó.”

“Mọi thứ đột nhiên hoàn toàn sụp đổ. Có rất nhiều vấn đề xuất hiện và sự đau đớn là thứ luôn đeo bám. Anh có thể nói rằng toàn bộ sự nghiệp cấp đội tuyển quốc gia của tôi đã gói gọn trong 5 năm đó. Sau hàng loạt các vấn đề với những ca phẫu thuật, tôi đã phải đi khập khiễng. Hồi ấy, bất kể làm gì tôi cũng đều cảm thấy đau đớn cả. Tôi đã thực sự trở thành một gã tàn tật và các bác sĩ chẳng thể giúp được gì cho tôi cả. Tôi đã hơi sợ hãi.”

Vào khoảng thời gian tăm tối nhất, Van Basten rất lo sợ rằng mình đã bị ung thư xương. “Tình hình đã đi từ tệ đến cực kỳ tệ, và tôi đã làm việc với rất nhiều bác sĩ từ khắp nơi trên thế giới, tôi đã thử hết mọi cách, nhưng rốt cục, vẫn chẳng có giải pháp nào được tìm ra cả.”

Phương án lần này đã phát huy hiệu quả. Cơn đau đã dần dịu đi và Van Basten bắt đầu có được một cuộc sống tương đối bình thường. Huyền thoại người Hà Lan tin rằng hầu hết các cuộc phẫu thuật mà mình đã trải qua thực sự là những thảm họa, nhưng cuốn sách của ông cũng nói rõ rằng bản thân đã rất thường xuyên thi đấu trong khi bị chấn thương. Trong một tiết lộ gây shock, Van Basten kể rằng rắc rối bắt đầu khi người hùng thuở niên thiếu của ông, Johan Cruyff, đã thúc giục ông thi đấu cho Ajax khi họ đang cố gắng biến tham vọng giành chức vô địch European Cup Winners’ Cup vào năm 1987 trở thành sự thật.

Các dây chằng mắt cá chân của Van Basten đã quá tổn thương để ông có thể góp mặt trong bất kỳ trận đấu nào của giải vô địch quốc gia nhưng, dưới sự nài nỉ, thúc giục của Cruyff, vị huấn luyện viên trưởng của ông tại Ajax, tiền đạo kiệt xuất này đã tham gia những trận đấu quyết định tại đấu trường châu Âu – thậm chí còn là người ghi bàn thắng duy nhất trong trận chung kết, đồng thời cũng là trận đấu cuối cùng của Van Basten cho câu lạc bộ này trước khi chuyển sang AC Milan.

“Tôi dính chấn thương lần đầu tiên là vào tháng 12 năm 1986 và tình hình chẳng hề tốt hơn chút nào. Johan đã thảo luận với một bác sĩ và tay lang băm đó đã nói: ‘Cậu ta đang gặp vấn đề, nhưng nó sẽ không trở nên tệ hơn đâu, đừng lo. Cậu ta có thể thi đấu.’ Nhưng tôi có cảm giác chuyện này không ổn chút nào. Tôi đang cực kỳ đau mà. Johan bảo tôi: ‘Nghe này, chúng ta nhất trí một giao kèo đi. Cậu sẽ không cần phải chơi mọi trận đấu và có thể bỏ qua vài buổi tập. Nhưng cậu phải chơi ở đấu trường châu Âu. Bất kể chuyện gì xảy ra đi chăng nữa, cậu nhất định phải chơi trận chung kết.’ Đó là thỏa thuận mà chúng tôi đã thống nhất.”

Nếu được nghỉ ngơi hoàn toàn vào thời điểm đó, liệu ông có tránh được những vấn đề đã xảy ra với mình sau này không? Van Basten nhún vai. “Ngay từ ban đầu đám bác sĩ đã chẳng đưa ra cho tôi những lời khuyên tốt. Tôi cứ tiếp tục thi đấu và những tổn thương đã ngày càng nghiêm trọng hơn. Mùa giải tiếp theo, tôi đã gia nhập Milan cùng Gullit. Tôi đã chơi những trận đầu tiên vào tháng 8 và tháng 9, sau đó, tôi đến gặp một bác sĩ khác tại Barcelona và chúng tôi quyết định phải tiến hành phẫu thuật. Nhưng đã quá muộn, bởi vì đến lúc đó thì những tổn thương đã chẳng thể cứu chữa được nữa rồi.”

Van Basten đã rất may mắn khi vẫn có thể góp mặt trong danh sách đội hình tham dự Euro 88 của đội tuyển Hà Lan và ông đã ngồi dự bị trong trận đấu đầu tiên, thất bại 1-0 trước Liên Xô. Sự nghiệp thi đấu quốc tế của tiền đạo kiệt xuất này đã bùng nổ và rực sáng khi ông được điền tên vào đội hình xuất phát trong cuộc đối đầu với đội tuyển Anh, một chiến thắng với tỷ số 3-1. “Đó là một trận đấu thực sự ngoạn mục,” Ông chia sẻ. “Bởi vì cả hai đội đều đã chơi rất hay. Cuối cùng thì thần may mắn đã đứng về phía chúng tôi, bởi vì họ đã có hai cú dứt điểm trúng cột.”

“Tôi đã rất lo lắng, bởi vì đây là trận đấu thực sự đầu tiên của tôi sau một khoảng thời gian dài phải ngồi chơi xơi nước. Nhưng tôi đã ghi 3 bàn và điều đó sẽ giúp bạn rất tự tin về chặng đường phía trước. Mọi chuyện sau đó đều trở nên hết sức dễ dàng.”

Những năm tháng chinh chiến cùng Milan thậm chí còn ấn tượng hơn. Van Basten đã thi đấu dưới sự dẫn dắt của hai nhà cầm quân tương phản nhau và ông nhấn mạnh rằng mình hòa hợp với Fabio Capello hơn nhiều so với người tiền nhiệm lừng danh Arrigo Sacchi. “Trước đó tôi đã rất thân thiết với Cruyff, người từng là một cầu thủ vĩ đại. Chúng tôi suy nghĩ y hệt nhau. Với Capello cũng vậy. Còn Sacchi là một người cực kỳ đặt nặng lý thuyết. Chúng tôi đã phải xem rất nhiều video và ông ấy lúc nào cũng nói không ngừng trong xuyên suốt các buổi tập. Nói cực kỳ, cực kỳ nhiều luôn ấy. Tôi đã bảo ông ấy: ‘Mister, ông đã nói vụ này với tôi tận 12 lần rồi. Nếu đến giờ mà tôi vẫn không hiểu được thì tôi sẽ chẳng đời nào hiểu được đâu.’ Ổng cuồng tín đến mức cứ kể liên tục những câu chuyện y hệt nhau. Cái tính cách đó, cách làm việc đó thực sự rất khó ưa.”

“Sacchi và Capello đã rất may mắn vì được dẫn dắt một đội ngũ phi thường tại Milan. Baresi, Maldini, Costacurta và Tassotti là những hậu vệ tuyệt đỉnh, bên cạnh đó, khả năng xử lý bóng của họ cũng cực kỳ xuất sắc nữa. Chúng tôi đã thực sự giúp nhau ngày càng giỏi hơn trong các buổi tập.”

“Trong xuyên suốt chiều dài lịch sử bóng đá đã xuất hiện rất nhiều những đội ngũ tuyệt vời, tiêu biểu là Ajax năm 1972, Bayern Munich năm 1974, Liverpool của những năm 1980, còn có Real Madrid với sự phục vụ của Ronaldo, và đặc biệt là Barcelona với sự phục vụ của Messi, Busquets, Iniesta và Xavi. Vậy nên tôi sẽ không khẳng định chúng tôi là đội ngũ xuất sắc nhất. Nhưng chắc chắn chúng tôi là một trong số những đội ngũ đỉnh nhất.”

Một trong những chủ đề hấp dẫn nhất trong cuốn sách của Van Basten là mối quan hệ thân thiết của ông với Cruyff. Khuôn mặt ông dịu lại khi nhớ về lần đầu tiên được tận mắt nhìn thấy thần tượng của mình. “Đó là một khoảnh khắc thực sự đặc biệt. Tôi là một thằng nhóc 15 tuổi và nhìn thấy ông ấy bước ra từ sân vận động. Tôi muốn nói với ông ấy: ‘Nghe này, hãy nhớ đến cháu nhé, bởi vì trong tương lai chúng ta sẽ còn gặp lại nhau đấy.’ Đó là một cảm giác đã trỗi lên cực kỳ mạnh mẽ, nhưng tôi chẳng có đủ can đảm để thực sự làm như vậy.”

“Một năm sau, khi tôi đang chơi cho Ajax Youth, chúng tôi đã gặp nhau trên sân tập và đột nhiên ông ấy trở thành một phần trong cuộc đời bóng đá của tôi. Tôi nghĩ ông ấy đã có một cảm giác kiểu như : ‘Tuyệt, thằng nhóc này rất thú vị và có tài năng.’ Tôi đã có cơ hội sát cánh bên cạnh và cũng từng đối đầu với Cruyff vào giai đoạn cuối sự nghiệp của ông ấy. Ông ấy vừa là thầy, vừa là một người bạn của tôi. Tôi rất thích tập luyện cùng ông ấy.”

“Cruyff cũng có khi làm khó tôi bởi vì ông ấy từng chơi bóng trên đường phố, nơi mà người ta sử dụng một ‘ngôn ngữ’ rất khác biệt. Tôi cũng đã từng như vậy với Ruud van Nistelrooy khi dẫn dắt đội tuyển quốc gia. Có lẽ tôi đã quá mạnh mẽ, quá cứng rắn, quá thẳng thắn, giống như Johan từng đối xử với tôi. Đáng lẽ ra tôi nên nhẹ nhàng, mềm mỏng hơn một chút với Van Nistelrooy. Hiện tại, tôi đang có một mối quan hệ rất tốt đẹp với Ruud. Cậu ấy là một con người tuyệt vời, nhưng ngay từ đầu, chúng tôi đã không có cảm giác gần gũi với nhau – có thể là vì cậu ấy đã quá tôn trọng tôi.”

Van Basten rất hối tiếc với việc mối quan hệ giữa ông và Cruyff về sau đã bị đổ vỡ vì các kế hoạch tái cấu trúc Ajax và cho đến tận ngày Cruyff qua đời vào năm 2016, hai người họ vẫn chưa hề giảng hòa với nhau. “Ông ấy là người hùng của tôi, là tấm gương số một của tôi, và là một người bạn của tôi. Hồi ấy, những quan điểm của ông ấy hoàn toàn khác biệt với cái cách mà tôi nhìn nhận mọi thứ tại Ajax. Điều đó thật đau đớn, nhưng đây là chuyện đôi khi sẽ xảy ra giữa một người thầy và cậu học trò của mình. Những bất đồng đã trở nên cực kỳ nghiêm trọng. Đột nhiên, chúng tôi hoàn toàn cắt đứt quan hệ với nhau. Sau khi Johan mất, tôi đã gặp vợ ông ấy tại một giải đấu golf diễn ra ở Turin. Chúng tôi đã nói rất nhiều về Johan và cảm giác thân thiết đã quay trở lại.”

Danny Cruyff đã nói với Van Basten rằng ông và Pep Guardiola là những người mà chồng bà yêu thích nhất. “Bà ấy bảo: ‘Giờ thì chúng ta đã chẳng còn liên lạc gì với nhau nữa và chuyện đó thật đáng buồn. Johan ở trên thiên đường chắc chắn sẽ vui hơn rất nhiều nếu nhìn thấy mối quan hệ giữa chúng ta trở lại như trước.’ Hôm ấy thực sự là một ngày ngập tràn cảm xúc và vô cùng tuyệt vời.”

Johan Cruyff là một trong những nhân vật có sức ảnh hưởng lớn nhất đến thế giới bóng đá, cả trong tư cách cầu thủ và huấn luyện viên. Còn Van Basten thì ngược lại, ông không có được một sự nghiệp huấn luyện thành công tương tự đời cầu thủ. “Tôi không phải là một nhà cầm quân giỏi,” Ông thẳng thắn thừa nhận. “Tôi có thể rèn luyện các cầu thủ và nói về bóng đá. Nhưng sự thất bại trong tư cách một huấn luyện viên là quá đau đớn, tôi không thể nào sống chung được với nó. Là một huấn luyện viên trưởng, bạn phải tỏ ra thật tích cực với các cầu thủ của mình, như một người cha và những cậu con trai vậy. Đó là phẩm chất mà tôi thực sự chẳng có.”

“Ngoài ra, ‘nghề giáo’ cũng rất có hại cho sức khỏe của bạn. Khi trở thành một trợ lý, tôi rất thông minh và hữu dụng. Tôi còn cực kỳ kiên nhẫn nữa. Còn khi trở thành một huấn luyện viên trưởng, tôi đã biến thành một con người hoàn toàn trái ngược. Tôi đã đưa ra một quyết định hết sức đúng đắn là từ bỏ cái nghề này. Hiện tại, tôi đang làm những việc khác và cảm thấy tự do hơn nhiều. Tôi kinh doanh và tham gia vào mảng truyền hình, nói chuyện về bóng đá. Tôi vẫn có một người vợ tuyệt vời, những đứa con tuyệt vời và hai đứa cháu. Tất cả chúng tôi đều rất mạnh khỏe và hạnh phúc. Vì vậy, tôi thực sự đang tận hưởng cuộc sống.”

Van Basten mỉm cười khi tôi hỏi về tình trạng cái mắt cá chân của ông. “Tôi không còn đau nữa, nhưng bị giới hạn khá nhiều. Tôi không thể chơi quần vợt hoặc bóng đá. Nhưng tôi chơi được bóng quần và nhiêu đó cũng là may mắn lắm rồi. Hồi tưởng lại, tôi cảm thấy thật đáng tiếc vì không thể kết thúc sự nghiệp sau khi giành thêm vài chức vô địch Champions League nữa. Tôi muốn thể hiện bản thân nhiều hơn. Một số cầu thủ có được 18 năm tung hoành trên sân cỏ. Nhưng cũng có một số người buộc phải buông bỏ sự nghiệp cầu thủ vì chấn thương trước cả khi thực sự bắt đầu cuộc hành trình. Khi nghĩ tới điều đó, tôi đã tự nhủ: ‘Kể ra thì nếu so sánh với những trường hợp như vậy, mình là một gã rất may mắn. Ít nhất thì mình cũng có được 10 năm trải nghiệm đẹp như mơ đã thay đổi cuộc đời mình mãi mãi.’”